Tkaniny, które po prostu robią nam dobrze. Dlaczego tak ważny jest skład naszych ubrań?

Czuły dotyk

A przecież może być tak miło, miękko i przyjemnie. Ubrania to nie tylko utylitaryzm w praktyce – i forma ochrony przed warunkami pogodowymi. Jak mawia stylistka amerykańskich gwiazd i celebrytów, Allison Bornstein, fashion is wellness. To, co nosimy wpływa na nasze samopoczucie, co amerykańscy naukowcy z Northwestern University określają jako "enclothed cognition". Takie "ubrane poznawani"” czy też "poznawanie przez ubranie" to jednak nie tylko kroje, style i kolory. Skoro poznajemy świat podług pisarstwa Brunona Schulza – czyli polisensorycznie – to kluczowy jest także dotyk.

Muśnięcie opuszkami palców jedwabiu wystarczy, by dać nam namiastkę luksusu. Przeczesanie dłonią wełnianego swetra już samo w sobie sprawia, że robi nam się troszkę cieplej na sercu. Ba, sięgnijmy pamięcią jeszcze dalej – kto nie lubił w dzieciństwie przytulić się do ukochanego misia? Zanurzaliśmy twarz w jego futerku zwłaszcza w chwilach niepokoju. I, chyba Was nie zdziwi, że także na takie zachowanie nauka ma wytłumaczenie! Badania opublikowane parę lat temu w The Journal of Consumer Research dowodzą, że gdy jesteśmy zdenerwowani lub smutni – a może także gdy towarzyszy nam jesienna chandra – chętniej sięgamy po miękkie tkaniny. Zdaniem autorów badania ta czułość na dotyk jest w nas, ssakach, zwyczajnie z dziada pradziada zakorzeniona. Gdy mózg dostaje niepokojący bodziec, staje się bardziej wyczulony na to, co kojarzyć mu się będzie z bliskością drugiego przyjaznego organizmu.

Zresztą, bliskość i dotyk tworzą dobraną parę. Nie trzeba być Brookie Shields, by wiedzieć, że ubrania są jak druga skóra i jak takie powinny być traktowane. Z czułością.

Skład prawdę ci powie

W wyborze odpowiednich materiałów kierujemy się przede wszystkim filozofią marki. Nudyess to marka posiadająca w ofercie produkty które są blisko ciała – second skin (nie rzucające się w oczy, zmysłowe, a zarazem praktyczne) oraz o naturalnej kolorystyce odpowiadającej odcieniom skóry – informują mnie dziewczyny z Nudyess. Wierzę im na słowo – wszak produkują obcisłą, podkreślającą kobiecą figurę odzież, ufam więc, że znają się na rzeczy. Poza tym, jeśli rozmawiać o czułych tkaninach, to chyba najlepiej udać się z pytaniem do marek, którym rzeczywiście leży na sercu to, z czego szyte są ich produkty. Zasada z pozoru jest całkiem prosta: dobry materiał to dobrze uszyte ubranie, dobra jakość i dobrych parę, jeśli nie paręnaście, lat noszenia. Na końcowy efekt składają się przede wszystkim 4 kwestie: projekt, dopracowana forma konstrukcyjna, materiał (głównie ściągacz) oraz wysoka jakość szycia projektów w naszej zaprzyjaźnionej szwalni, przyznaje Sandra Do Manh z Nudyess, zaznaczając, że praca nad materiałem jest kluczem do sukcesu, zwłaszcza jeśli sam design jest równie minimalistyczny i prosty, co kultowe sukienki marki.

Tak, jak diabeł tkwi w szczegółach, tak czułość kryje się także w skrupulatnym dopracowaniu materiału: Nad naszym ściągaczem pracowaliśmy kilka miesięcy razem z dostawcami, nie był to najłatwiejszy etap założenia marki. Materiał, który oferujemy klientkom ma też w sobie elastan. Włókna i ich budowa zapewniają doskonałą sprężystość, a bawełna między innymi przewiewność. Dzięki takim właściwościom nasze produkty świetnie dopasowują się do sylwetki, dając wysoki komfort użytkowania. Przy takich zaletach naszej dzianiny, nie mogłybyśmy wybierać poliestru czy materiałów syntetycznych. Przede wszystkim nie zgadza się to z naszą filozofią. Takie tkaniny cechuje niska higroskopijność (niewielka przewiewność) i są łatwopalne. Czyli czułość odmienia się przez rzetelność? Na to wychodzi. I nie jest to kwestia jednego przypadku.

Podobne wytłumaczenie dostaję od Miszkomaszko, marki założonej przez rodzeństwo Agatę Piechocką, Zofię Durniewicz i Stanisława Durniewicza: Większość naszych materiałów to miękkie i delikatnie elastyczne dzianiny, printy tworzone z myślą o nich różnią się charakterem od takich, które zostaną wykonane na tkaninach. Wpływ na końcowy efekt ma też grubość splotu, im drobniejszy, tym bardziej szczegółowy może być nadruk. Najważniejsze to wiedzieć, co z danego materiału zostanie uszyte, by dobrze się układało, a proporcje wzoru zostały zachowane.

W praktyce trzeba się jednak sporo naszukać, by znaleźć takie tkaniny, które spełnią nawet i najsroższe kryteria. Dla przykładu, produkująca ubranka dla dzieci (ale i dla rodziców) marka Roe&Joe wymaga, by wszystko było szyte z tkanin z certyfikatami Oeko-tex oraz Oeko-tex Standard 100 (to jeden z najważniejszych certyfikatów przy produkcji ubrań dziecięcych), GOTS, Global Recycled Standard, RWS - Responsible Wool Standard. O GOTS i OEKO - TEX STANDARD stara się także Nudyess. Certyfikaty mają dać pewność, że materiał pochodzi ze sprawdzonego źródła i że jest bezpieczny dla naszej skóry… zaraz, zaraz, bezpieczny?

Tak! Okazuje się, że czułość tkanin przejawia się nie tylko przez dotyk – to kwestia nawet i wcześniejszego etapu produkcji, a dokładniej mówiąc chemikaliów, które są w tym procesie używane. Karma wraca, a to, jak potraktujemy tkaniny przełoży się na sposób, w jaki później one potraktują nasze ciało. Związki chemiczne stosowane przy produkcji odzieży zapewniają jej co prawda pewne pożądane cechy (jak niegniotliwość, odporność na brud), ale dla nas mogą okazać się toksyczne. Mowa tu zwłaszcza o tzw. PFAS (perfluoroalkylated substances), czyli substancjach per- i polifluoroalkilowych.

Prowadzone na nich badania wskazują, że może istnieć związek między nimi i np. chorobami rakowymi czy zaburzeniami hormonalnymi. Mogą też powodować alergie i podrażnienia skóry. To nie wszystko – wykorzystywane przy produkcyjnym myciu i farbowaniu metale ciężkie są zagrożeniem także dla naszego środowiska. Nie wspominając już o mikroplastiku czy o wylesianiu i hektolitrach zmarnowanej wody w wyniku masowego uprawiania nieorganicznej bawełny. Czułość przybiera tu wielowymiarowe odbicie. Skoro jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie, to jak człowiek tkaninie, tak tkanina człowiekowi. I jak człowiek Ziemi, tak i Ziemia…

Mówiąc wprost, im bliżej natury, tym lepiej. Z tego powodu marki spod herbu slow fashion decydują się coraz częściej na powrót do korzeni mody – czasem nawet dosłownie. Poliester i poliamid nie są materiałami biodegradowalnymi, a nam zależy na tym, aby nie pogarszać kondycji naszej planety. Dlatego też, jeśli decydujemy się na używanie materiałów syntetycznych, zawsze wtedy wybieramy surowiec pozyskany z recyklingu z odpowiednimi certyfikatami – wyjaśniają Karolina Jakimiak-Kwaśniewska i Azja Kamińska z Roe&Joe.

Klientów mają nad wyraz wymagających, bo dzieci, nie dość, że ruchliwe, to jeszcze są bardzo wyczulone na dotyk. Zresztą, ani im, ani ich rodzicom (dla których również projektowane są kolekcje ubrań) dziewczyny nie chciałyby zaproponować czegoś, co nie byłoby zgodne z ich filozofią zero-waste. Ostatnio zaczęły więc eksperymentować z farbowaniem tkanin… za pomocą barwników pozyskiwanych z żywnościowych odpadków: Naturalne farbowanie tkanin roślinami wywodzi się z tradycji barwiarskiej, od której odeszliśmy, ponieważ produkcja masowa wymusiła ogromne zmiany na rynku mody.

Przestała liczyć się jakość i ekologia, a w zamian za nią pojawiła się ilość. Poszukiwaliśmy najlepszego rozwiązania dla naszego zdrowia i kondycji naszej planety, dlatego w swojej nadchodzącej kolekcji wprowadzamy produkty farbowane roślinami. Jest to niesamowity proces, który pokazuje nam, że nieprzewidywalność i organiczność są częścią unikatowego świata. Każdy egzemplarz będzie wyjątkowy. Niektóre z roślin barwią tak intensywnie, że nie wymagają chemicznego utrwalenia. Odkryliśmy, że możemy farbować szyszkami, świerkiem, orzechem, a najpiękniejsze efekty uzyskujemy tam, gdzie wcale tego się nie spodziewaliśmy. Podążając zgodnie z nurtem zero-waste, wykorzystujemy innowacyjne metody farbowania z odpadów produkcyjnych z kawy, matchy, jagody czy czerwonej kapusty. Produkty farbowane roślinami będą dostępne w naszym sklepie już w sezonie wiosna/lato 2021. Można? Można.

Bez mitu, bez kitu

Ciekawi mnie jeszcze, czy te wszystkie szeptane (nie)czułe słówka o różnych tkaninach są prawdziwe? Weźmy dla przykładu taki poliester – jak podaje organizacja Fashion United, niemal połowa produkowanej na świecie odzieży jest z niego wykonywana, a zdaniem Greenpeace wartość ta podwoi się do 2030 roku. Jednak i wspomniana wcześniej ekologia, i zdrowie (w tym zdrowy rozsądek) przemawiają za tym, by przygodę z poliestrem ograniczyć raz, a dobrze. Niektórzy za alternatywę podają co prawda poliester z recyklingu, ale to również temat, który budzi wiele sprzeczności. Słyszę to zresztą od zespołu Miszkomaszko: Jeden z najbardziej interesujących nas kierunków rozwoju to materiały z recyklingu. Poliester jest daje duże pole do popisu i wykorzystuje się go również przy produkcji recyklingowanych dzianin bawełnianych jako domieszkę. Największą wadą tworzyw sztucznych są mikrowłókna, które podczas prania mogą dostawać się do środowiska. Staramy się wciąż szukać nowych rozwiązań i analizować wszystkie etapy produkcji oraz procesu użytkowania produktu przez klienta. Mikroplastik i wpływ samego procesu recyklingu na środowisko raczej nie dadzą się włożyć między bajki. Co innego mity dotyczące innych tkanin.

Mitem jest też to, że len jest materiałem tylko na letni sezon – tłumaczą dziewczyny z Roe&Joe. – Ma właściwości higroskopijne, antyalergiczne, istnieją różne sploty i grubości materiałów z tego surowca. Len nawet zimą utrzymuje stałą temperaturę. W krajach skandynawskich len jest bardziej doceniany podczas chłodniejszych miesięcy. Podobnie jest z wełną, która wcale nie "gryzie", bo, jak wyjaśniają, miękkość i komfort zależy od odpowiedniego wykończenia i jakości przędzy - mówią.

Oberwało się też bawełnie – która przecież się "rozciągnie". Prawda? Nie do końca. - Początkowo zdarzało się, że klientki nie były przekonane do bawełnianych sukienek, szczególnie gdy poszukiwały ich do stylizacji, np. na wyjście, na uroczystość czy imprezę – przyznaje Sandra Do Manh z Nudyess. - Jednak sukcesywnie zmieniamy swoimi projektami obraz stereotypowej bawełnianej sukienki. Stosujemy rozwiązania konstrukcyjne, które na pozór wydają się niewykonalne przy "basicu". Wymaga to od nas znacznie więcej pracy i zaangażowania jednak przynosi dużo więcej satysfakcji - dodaje.

Powiem Wam, co jeszcze daje satysfakcję – założenie ulubionego ubrania w brzydki, jesienny dzień. Z takim (dosłownie!) body guardem można iść zdobywać świat!