fot. Getty Images
Polscy emigranci w Szwecji. Recykling traktują jak sport
Ola Lipecka
Ze swoich przekonań dotyczących Szwecji ułożyłam kolaż składający się z aromatycznie pachnących kanelbullar, błogiej fiki, minimalistycznych mebli i czerwonych domków jak te z Falun. Obraz mieszkańców tego kraju kawy, śledzia i dziwnych literek å, ä, ö (swoją drogą, ta ostatnia – brzmiąca trochę jak stęknięcie – to też słowo, wyspa) też miałam dość jasno sprecyzowany. Typowy Svensson musiał być miłośnikiem przyrody.
Życie w rytmie natury
Być może wynika to z zakorzenionej z dziada pradziada (albo z babki prababki, jak kto woli) filozofii życia "i naturen", czyli blisko natury. Nie jest żadnym odkryciem stwierdzenie, że Szwedzi kochają przebywać wśród zieleni. Lasy traktują wręcz z nadobną troską, samotne spacery są dla nich formą relaksu, a oddychanie spokojem przyrody to najlepsza relaksacja. Nie musisz mi jednak wierzyć na słowo – wszak w Szwecji nie mieszkam ani na co dzień, ani od święta, a jak pewnie już się domyślasz (patrz: wyobrażenia przedstawione powyżej), do tego kraju mam zwyczajną słabość. Swoje co prawda słyszałam i widziałam – wiem, że Szwedzi starają się żyć tak bardzo eko, jak tylko się da. Jak im się to udaje? – myślę, słuchając, jak kolejne założenia Agendy 2030 są wcielane w życie w państwie Svenssonów, podczas gdy moi sąsiedzi wciąż mają problem z właściwym segregowaniem śmieci. – Szwedzi żyją blisko natury i da się to zauważyć na każdym kroku – zauważa Anna Korczak, na Instagramie znana jako @newinsweden. – Do tematu ekologii i dbania o środowisko podchodzą niewątpliwie bardzo świadomie – wtóruje jej Aneta Ekman (anitawszwecji), również dzieląca się w mediach społecznościowych doświadczeniami z życia emigranta. A gdy w dociekaniu, jak bardzo "zieloni" są na co dzień Szwedzi proszę o pomoc koleżankę ze studiów, którą do kraju po drugiej stronie Bałtyku ciągnie nie tylko z miłości do cynamonowych bułeczek, zalewa mnie fala ciekawych spostrzeżeń.
Att leva i naturen – żyć wśród natury – to ideał skandynawskiego lifestyle’u. Właściwie każdy z krajów z tej części świata realizuje go w ten czy inny sposób. W obecnych czasach harmonia z przyrodą Szwedzi odmieniają przez wszystkie przypadki ekologii. Na co dzień starają się, by jak najmniej szkodzić środowisku, które ich otacza – i nie jest to pusty frazes. Z ciekawostek i anegdot opowiadanych mi przez mieszkających w ojczyźnie ABBA Polaków wyłania się spójny obraz "zielonego" społeczeństwa. – Pierwsze co nasuwa się na myśl to segregacja śmieci – zauważa Aneta Ekman – I tak na przykład związki organiczne typu skórka od banana, kości czy skorupki od jajek trafiają do specjalnych papierowych toreb, z których następnie produkuje się biogaz dla samochodów. Oprócz podstawowej codziennej segregacji (plastik, metal, karton czy gazety/ulotki) istnieje również możliwość pozbycia się pozostałych zalegających rzeczy w centrali recyklingu. Tan znajdziemy kontenery w których możemy np. oddzielić drewno impregnowane od nieimpregnowanego czy plastik twardy od miękkiego – wyjaśnia.
Panty, czyli zielone fanty
Podobnymi spostrzeżeniami dzieli się ze mną Anna z newinsweden. Także jej zdaniem to właśnie recykling i segregacja śmieci są podstawą eko życia w Szwecji. – Można powiedzieć, że rangę sportu narodowego osiągnęło już zbieranie pantów, czyli puszek i butelek z kaucji – mówi. O tej dyscyplinie słyszę również od Julki Jankowskiej, która po studiach na Instytucie Lingwistyki Stosowanej na UW spełniła marzenie i zasmakowała życia w wymarzonej "Sverige". Razem ze swoim chłopakiem, Szwedem, tłumaczy mi, jak działają panty. – Płacisz 1-2 SEK za puszkę czy butelkę napoju i w każdym supermarkecie, dosłownie w każdym, jest maszyna, do której możesz je wyrzucić po opróżnieniu. W zamian dostajesz bon na kolejne zakupy – dodaje. A jeśli już o supermarketach mowa, to Aneta ma dla mnie kolejną wskazówkę na to, jak Szwedom udaje się być codziennie bardziej eko. – W dużych sklepach na dziele warzywno-owocowym mamy do wyboru plastikowe torby i papierowe. Pierwsze z nich są płatne. Torby papierowe natomiast są niepłatne. Ma to tym samym zachęcić kupujących do wyboru tych drugich – wyjaśnia.
A śmieci? Doczekały się nawet swojej własnej służby policyjnej! – To rzecz, która budzi wiele emocji – zauważa Anna – na naszym sąsiedzkim forum co chwilę lądują zdjęcia nieprawidłowo wyrzuconych śmieci z niepochlebnymi komentarzami. W Szwecji występuje też takie zjawisko jak "śmietnikowi policjanci" - zwykle są to starsze osoby, które na zasadzie "osiedlowego monitoringu" trzymają straż nad prawidłową segregacją odpadów. Warto dodać, że za wyrzucenie czegoś do niewłaściwego pojemnika, grożą naprawdę wysokie grzywny – wyjaśnia.
Ekomiejskie życie
Podobnie jak i my, tak i Szwedzi pokochali modę z drugiej ręki. Wybierając ubrania z wtórnego obiegu, chcą ograniczyć nadmierną konsumpcję, a przy tym niekoniecznie musieć rezygnować z stylowego looku. – Lumpeksy rozsiane są po całym mieście: Sadsmission, Myrorna, Emmaus, Humana… – wylicza Julka. Także i dbając o codzienną pielęgnację, Szwedzi nie zamierzają przekładać własnego "ja" nad środowisko.
Przykład? – Nie używa się dezodorantów w sprayu, które zawierają szkodliwe związki chemiczne dla środowiska – tłumaczy Aneta. Julka za przykład podaje jeszcze zyskującą na coraz większej popularności wśród Szwedów dietę wegańską. – W sklepach jest duży wybór produktów roślinnych, a ceny wege zamienników nie różnią się aż tak bardzo od tych zwykłych produktów, więc w zasadzie każdy może sobie na nie pozwolić – zauważa.
Codziennemu eko życiu każdego Svenssona sprzyjają również rozwiązania na szczeblu miejskim czy krajowym. – Odnoszę wrażenie, że w Szwecji wszelkie zmiany w pierwszej kolejności uwzględniają aspekty ekologii – stwierdza Aneta – Państwo szwedzkie zachęca także do kupna aut hybrydowych i na prąd. Z dnia na dzień powstaje coraz to więcej stacji do ładowania aut. Na ulicach możemy spotkać autobusy elektryczne, a dobrze rozwinięte ścieżki rowerowe, specjalne parkingi na rowery czy też szatnie z prysznicem w korporacjach zachęcają do korzystania z rowerów jako środka transportu do pracy – wylicza.
Ważny jest również transport publiczny, kollektivtrafik. – Jest tak powszechny i tak dobrze zorganizowany, że po prostu nie opłaca się jeździć samochodem – wyjaśnia Julka – Nie mówię tu już nawet o opłatach za wjazd do centrum, ale jak chcesz się wybrać na wycieczkę, to praktycznie w każde miejsce możesz wybrać się na rowerze, na piechotę lub korzystając z komunikacji. Anna, mieszkająca w najbardziej przyjaznym rowerzystom mieście w Szwecji, ma podobne zdanie. – Do samochodu wsiadam tylko w ostateczności – przyznaje.
Żyj eko, będziesz wielki
Wypracowanie takich codziennych nawyków i przyzwyczajeń to żmudna, długoletnia praca – nie tylko jednej osoby, ale całego społeczeństwa. Fakt faktem, Szwedzi miłość do natury mają głęboko zakorzenioną w kulturze. Ale gdyby chodziło tylko o to, to pewnie tak wielu proekologicznych zmian nie udałoby się wprowadzić w życie – pozostałby tylko sentyment. Kluczem jest edukacja, co podkreśla Anna, zauważając, że to chyba najważniejszy czynnik, który zbliża szwedzkie społeczeństwo do natury.
– Dzieci już od przedszkola uczone są o systemie segregacji odpadów, ochronie przyrody i zagrożeniach dla środowiska na Ziemi. Uczestniczą w akcjach zbierania śmieci i projektach ekologicznych. Co najmniej połowę dnia w przedszkolu i szkole spędzają na świeżym, szwedzkim powietrzu. Nie tylko bawią się, ale i uczą - mają lekcje przyrody w plenerze, sadzą i pielęgnują rośliny, szukają śladów zwierząt. To przekłada się też na życie dorosłych Szwedów, dla których aktywności na świeżym powietrzu to nieodłączny element spędzania wolnego czasu – podsumowuje. Cóż, może więc pora przemyśleć raz jeszcze nasz szkolny sylabus?
