Polka przedsiębiorcza. Coraz więcej kobiet spełnia się w biznesie [RAPORT]

Monika Rosmanowska

Materiał partnera edycji

Aneta Oleszek przez 10 lat pracowała jako dyrektor handlowy w polskiej firmie kosmetycznej. Odeszła, gdy wizja zarządu i jej wyobrażania o dalszym rozwoju firmy rozminęły się. Zafascynowana podologią stworzyła Podopharm. Pierwszym produktem była Podoklamra, implant do korekcji wrastających paznokci. Dziś w portfolio firmy znajduje się kilkadziesiąt kosmetyków do pielęgnacji stóp, klamry oraz narzędzia medyczne.

Młoda fizyk Olga Malinkiewicz wynalazła tanią metodę wytwarzania ogniw słonecznych na bazie perowskitów. Te krystaliczne minerały są dziś jednym z najbardziej obiecujących materiałów fotowoltaicznych, a założona przez dr Malinkiewicz firma Saule Technologies ma szansę zrewolucjonizować branżę. Nowatorska technologia opiera się na drukowaniu foli z ogniwami fotowoltaicznymi. Firma przygotowuje się obecnie do uruchomienia produkcji przemysłowej.

Mniejsze zaufanie na starcie

Na całym świecie działa już około 200 mln firm założonych i prowadzonych przez kobiety. Według najnowszego raportu "Mastercard Index of Women Entrepreneurs" w 2019 roku do kobiet należało 28 proc. firm w Polsce. To daje nam 15. miejsce wśród 58 krajów świata i 4. w Europie. Bardziej przedsiębiorcze są jedynie Portugalki, Hiszpanki i Węgierki.

Co ważne, coraz częściej kobiety spełniają się w obszarach, które dotychczas niejako przynależały do mężczyzn. W zestawieniu amerykańskiego "Forbesa" z 2018 roku na liście 60 założonych przez kobiety start-upów, które działają w branży technologicznej i rozwijają najbardziej obiecujące projekty, znalazły się trzy przedsiębiorstwa należące do Polek.

Rośnie też nowe pokolenie jeszcze bardziej otwartych i nie bojących się ryzyka pań. Na kolejnej liście "Forbesa" – 30 przed 30 (z nazwiskami najzdolniejszych młodych biznesmanów w Polsce) w ubiegłym roku znalazło się 10 kobiet.

Dla coraz większej liczby pań najbardziej interesującą drogą do kariery jest dziś właśnie tworzenie start-upów. Niestety inwestorzy mniej im ufają. W USA mężczyzna zakładający start-up w początkowej fazie rozwoju zdobywa od inwestorów średnio 2,12 mln dolarów, podczas gdy kobieta tylko 935 tys. Co ciekawe, rynek szybko weryfikuje te decyzje. Przychody firm założonych i prowadzonych przez kobiety są bowiem większe i osiągają średni poziom 730 tys. dolarów rocznie w porównaniu z 662 tys. dolarów wypracowanymi przez męskie start-upy.

Generalny wpływ kobiet na gospodarkę jest dziś mocno odczuwalny. Według EY do 2028 roku decyzje dotyczące aż 75 proc. wydatków konsumpcyjnych będą należały do kobiet. Panie są też lepiej wykształcone – według Eurostatu dyplom wyżej uczelni posiada co trzecia Polka i co piąty Polak.

Lęk przed ryzykiem

Wykształcone, zaradne i pracowite Polki coraz odważniej wchodzą w biznes. Ponad połowa kobiet, pytanych przez Fundację Sukces Pisany Szminką o to, co zrobiłyby z 10-milionową wygraną w Lotto, odpowiedziała, że zainwestowałaby te pieniądze we własną firmę, zakup mieszkania na cele inwestycyjne lub rozwój start-upów.

23 proc. ankietowanych planuje w najbliższych miesiącach założyć firmę, a kolejne 21 proc. rozważa taki krok. To, co panie powstrzymuje, to lęk przed ryzykiem, brak odwagi i pewności siebie.

Decyzja o rozpoczęciu własnej działalności to najczęściej naturalny krok w zawodowej karierze kobiet. Jak wynika z badania "Zawód prezeska", przeprowadzonego przez ośrodek badawczy DELab UW, na własną firmę decydują się najczęściej kobiety, które mają już na swoim koncie liczne zawodowe sukcesy oraz cenne doświadczenia i są gotowe na kolejny etap – realizację własnej wizji biznesowej.

Prawie 2/3 pań, które zdecydowały się na założenie firmy, wcześniej pracowało w innym przedsiębiorstwie. Co trzecia na kierowniczym stanowisku. Pytane o powody odejścia, 37 proc. wskazało brak możliwości dalszego rozwoju w dotychczasowym miejscu pracy.

Blisko połowa właścicielek firm w Polsce to kobiety w wieku 36-45 lat. Własna działalność daje im możliwość pracy poza sztywnymi godzinami, co pozwala godzić obowiązki rodzinne i zawodowe.

W Polsce to wciąż spore wyzwanie. Wskaźnik zatrudnienia kobiet wynosi w kraju 46,8 proc. (62,8 proc. u mężczyzn) i jest jednym z najgorszych wyników w UE. Według najnowszych danych GUS 2,18 mln kobiet jest biernych zawodowo (dla porównania 619 tys. mężczyzn). Powód? Zdecydowana większość pań brak zawodowej aktywności tłumaczy obowiązkami rodzinnymi.

Tymczasem, jak wynika z raportu Instytutu Badań Strukturalnych, ponad 1,3 biernych zawodowo Polek w wieku 24-49 lat, czyli ok. 475 tys., chętnie podjęłaby pracę zawodową. Nie szuka jednak zatrudnienia ze względu na brak dobrej jakości usług dla małych dzieci, niewielką liczbę atrakcyjnych ofert z elastycznym czasem pracy, a nawet wykluczenie transportowe.

100 lat wyrównywania szans

Zakładanie własnej działalności przez kobiety jest także odpowiedzią na wciąż obecny w biznesie szklany sufit oraz lukę płacową (różnicę w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn za pracę na tych samych stanowiskach). I choć odsetek kobiet w zarządach firm rośnie, to wciąż odbywa się to zbyt wolno.

Według badania Deloitte kobiety w Polsce stoją na czele zaledwie 6 proc. spółek giełdowych i stanowią jedynie 13 proc. zarządów. Zajmują też 15,8 proc. miejsc w radach nadzorczych (8,7 proc. zasiada w fotelu przewodniczącego). Globalnie kobiety zajmuję 17 proc. stanowisk w zarządach firm, a w Norwegii, Francji, Szwecji, Finlandii, Nowej Zelandii i Belgii nawet 30 proc.

Mimo wdrażania w wielu firmach programów naprawczych, panie wciąż są gorzej wynagradzane. Według GUS kobiety realizujące te same zadania i zajmujące te same stanowiska zarabiają średnio o 18,5 proc. mniej od kolegów. Bardziej optymistyczny jest Eurostat, który mówi o 7,2 proc. Krytycy zarzucają jednak badaniu zbyt duży poziom ogólności. Co więcej, im wyższe stanowisko, tym większa rozbieżność. W Polsce na stanowiskach menedżerskich różnica wynosi 27,7 proc. Wpływ na różnicę ma m.in. staż pracy. Kobiety często przerywają zatrudnienie, by zająć się wychowaniem dzieci.

Chociaż z roku na rok sytuacja kobiet ulega poprawie, w kwestii wyrównywania szans kobiet i mężczyzn tegoroczny raport "Global Gender Gap", opublikowany przez Światowe Forum Ekonomiczne, nie pozostawia złudzeń. Różnice między kobietami i mężczyznami obejmujące ich pozycję w społeczeństwie i biznesie znikną za… 99,5 roku.

Materiał partnera edycji